Η κλιματική αλλαγή προκαλεί αλλαγές αλλά και καραμπόλες στην αγροτική παραγωγή γενικότερα και την παραγωγή κρασιού ειδικότερα.
Η καλλιέργεια αμπέλου επεκτείνεται πλέον σε περιοχές, που κυριαρχούν χαμηλές θερμοκρασίες, την ώρα που οι παραδοσιακές οινοποιητικές περιοχές, κυρίως της νότιας Ευρώπης, αναγκάζονται να τροποποιήσουν την παραγωγή τους ώστε να ανταπεξέλθουν.
Το αποτέλεσμα; Είναι η χαρακτηριστική η εικόνα που μεταφέρει πρόσφατο δημοσίευμα των Financial Times: σε βραβευμένο με αστέρι Michelin εστιατόριο του Παρισιού που ειδικεύεται στο συνδυασμό πιάτων με κρασιά, η λίστα αντικατοπτρίζει μια παραδοσιακή ευρωπαϊκή ιεραρχία: κυριαρχούν οι γαλλικές ετικέτες, μετά οι ιταλικές και οι ισπανικές. Όμως, μια νέα είσοδος ξεχωρίζει: ένα λευκό κρασί από τη Δανία.
Το λευκό αυτό κρασί από τη Δανία, το Cuvée Frank, το οποίο στοιχίζει 28 ευρώ για ένα μικρό ποτήρι, προέρχεται από το Stokkebye domaine στη νότια Δανία. Κατά την τελευταία δεκαετία, ο αριθμός των αμπελώνων στη Δανία έχει διπλασιαστεί συνολικά, ενώ η παραγωγή έχει τριπλασιαστεί.
Ο αμπελώνας, Stokkebye, που βρίσκεται στο νησί Funen, δύο ώρες οδικώς από την Κοπεγχάγη, ξεκίνησε το 2009 ως πείραμα. Ο Jacob Stokkebye, ένας εκπαιδευμένος σομελιέ, και η σύζυγός του Helle αποφάσισαν να δουν αν το κλίμα, που επικρατεί θα μπορούσε να συντηρήσει έναν αμπελώνα. Εκείνη την εποχή, το δανέζικο κρασί περιοριζόταν σε μεγάλο βαθμό σε λίγους χομπίστες, οι οποίοι πειραματίζονταν με αμπέλια ανθεκτικά στο κρύο.
Όμως ο συνδυασμός της υπερθέρμανσης του πλανήτη και των βημάτων προόδου, που έχουν γίνει στην αμπελοκαλλιέργεια έχει μετατρέψει αυτή την κάποτε απίθανη επιδίωξη, σε μια μικρή αλλά ζωντανή βιομηχανία. Κατά την τελευταία δεκαετία, ο αριθμός των αμπελώνων στη Δανία έχει διπλασιαστεί συνολικά, ενώ η παραγωγή έχει τριπλασιαστεί.
Adjust or die?
Η αλλαγή αναγκάζει τον κόσμο του κρασιού να επανεξετάσει τις μακροχρόνιες υποθέσεις σχετικά με το terroir, την αλληλεπίδραση δηλαδή εδάφους, κλίματος και ανθρώπινης τέχνης, που καθόρισε την ταυτότητα του κρασιού για αιώνες. Συνεπώς, κρασιά από βόρεια κλίματα αναδεικνύονται σε σοβαρούς διεκδικητές, ενώ περιοχές όπως το Μπορντό και η Ριόχα παλεύουν με τις υψηλότερες θερμοκρασίες, τα υπερώριμα σταφύλια και την έλλειψη νερού.
Η προσαρμογή του terroir ενόψει της κλιματικής αλλαγής προκαλεί το σύστημα ονομασίας που χρησιμοποιείται στη Γαλλία, την Ισπανία, την Ιταλία και αλλού για την προστασία της πολιτιστικής και γεωγραφικής ιδιαιτερότητας των αμπελουργικών περιοχών. Η ονομασία, αυτή όπως εξηγεί το δημοσίευμα του FT, είναι γιατί ένα μπουκάλι Barolo ή Βουργουνδία δεν ορίζεται μόνο από τη γεύση του, αλλά από τα αυστηρά κριτήρια που διέπουν την παραγωγή του.
Το μέλλον των παραδοσιακών οινοπαραγωγών και τα διάσημα κρασιά που παράγουν
Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι οι παραδοσιακές οινοπαραγωγικές περιοχές πρέπει να ξαναγράψουν τους κανόνες για να ανταγωνιστούν παραγωγούς σε πιο «δροσερά» κλίματα, οι οποίοι δεν επιβαρύνονται από τους περιορισμούς για το κρασί, που επικρατούν στα βάθη των αιώνων.
«Όσο περισσότερη έρευνα κάνω, τόσο περισσότερο αισθάνομαι πολύ σίγουρη ότι δεν πρόκειται για μια καλλιέργεια που κινδυνεύει με εξαφάνιση. Έρχονται όμως μεγάλες αλλαγές», λέει η Elizabeth Wolkovich, ειδικός στο κλίμα και τη φαινολογία.
Προειδοποιεί ότι οι καλλιεργητές πρέπει να εισάγουν νέες ποικιλίες σταφυλιού ή να προχωρούν στο πότισμα των αμπελιών. Υπάρχουν όμως και εκείνοι που υποστηρίζουν ότι τέτοιες προσαρμογές κινδυνεύουν να… σκοτώσουν την ταυτότητα ενός κρασιού, να αμαυρώσουν την επωνυμία του και να θέσουν σε κίνδυνο την εμπορική του αξία.
Υπάρχουν σχεδόν 1.500 ποικιλίες σταφυλιού που φυτεύονται παγκοσμίως. Από αυτές, μόλις 12 κυριαρχούν στη βιομηχανία τα τελευταία 150 χρόνια, ευδοκιμούν σε θερμότερα κλίματα, παράγοντας τα πιο διάσημα κρασιά. Οι μέσες θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου θα πρέπει ιδανικά να κυμαίνονται μεταξύ 12ο C και 22ο C. Ακόμη και σε αυτό το εύρος, διαφορετικές ποικιλίες ωριμάζουν με διαφορετικές ταχύτητες.
Τα πρώιμα σταφύλια όπως το Pinot Noir κορυφώνονται μήνες πριν από την όψιμη άνθηση όπως το Cabernet Sauvignon. Το κόλπο, λένε οι καλλιεργητές, είναι να ευθυγραμμιστεί η ωρίμανση με τον ήπιο καιρό του φθινοπώρου που απαιτείται για τη συσσώρευση σακχάρων και τανινών.
Η άνοδος της θερμοκρασίας ωθεί τους καλλιεργητές να τρυγήσουν νωρίτερα. Μια βάση δεδομένων της συγκομιδής από το Beaune στη Βουργουνδία, που χρονολογείται από το 1354 αποκαλύπτει ότι, από το 1988, οι συγκομιδές στην περιοχή έγιναν κατά μέσο όρο 13 ημέρες νωρίτερα. Στη σαμπάνια, η συγκομιδή γινόταν παραδοσιακά στα μέσα Σεπτεμβρίου, εξασφαλίζοντας την οξύτητα που είναι το σήμα κατατεθέν των σταφυλιών της περιοχής. Σήμερα είναι όλο και πιο σύνηθες οι συγκομιδές να ξεκινούν στα μέσα Αυγούστου.
Η κλιματική αλλαγή διαταράσσει επίσης τις περιόδους, όπου το αμπέλι μπαίνει σε λήθαργο, και οι οποίες είναι κρίσιμες για την ανάπτυξή του. Οι θερμότεροι χειμώνες, έχουν ως αποτέλεσμα τα αμπέλια να… σπάσουν νωρίτερα τον λήθαργο, εκθέτοντας τα τρυφερά μπουμπούκια στον κίνδυνο του ανοιξιάτικου παγετού. Το 2021, η Γαλλία γνώρισε έναν εξαιρετικά ζεστό χειμώνα που ακολουθήθηκε από έναν κρύο Απρίλιο. Τα νέα αμπέλια χάθηκαν στους παγετούς, γεγονός που οδήγησε στη μικρότερη γαλλική συγκομιδή εκείνη τη χρονιά από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο.
Ενώ η νότια Ευρώπη αντιμετωπίζει προκλήσεις, η άνοδος της θερμοκρασίας έχει μετατρέψει εδάφη στη βόρεια μεριά της ηπείρου σε πολλά υποσχόμενους αμπελώνες.
Τα σενάρια για την νότια Ευρώπη
Η νότια Ευρώπη γνώρισε παρατεταμένες ξηρασίες που δοκίμασαν την ανθεκτικότητα ακόμη και των πιο εδραιωμένων αμπελώνων.
Ένα στατιστικό μοντέλο που αναπτύχθηκε από τον Giovanni Sgubin και τους συνεργάτες του στο Πανεπιστήμιο του Παλέρμο ανέλυσε την καταλληλότητα των ευρωπαϊκών αμπελώνων σε διάφορα κλιματικά σενάρια, λαμβάνοντας υπόψη τη θερμοκρασία, τη βροχόπτωση και την υγρασία. Όπως διαπιστώθηκε, οι υπάρχουσες αμπελοοινικές περιοχές θα μπορούσαν να προσαρμοστούν αρκετά καλά σε μια άνοδο κατά 2 βαθμούς Κελσίου στις παγκόσμιες θερμοκρασίες πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα — σχεδόν διπλάσια από ό,τι είχε συμβεί από το 1880.
Διαβάστε σχετικά: Τρύγος 2024 στη Βόρεια Ελλάδα: Οι συνθήκες, οι προσδοκίες και τα πρώτα δείγματα
Οι παράκτιες και πεδινές περιοχές, όπως αυτές της Ισπανίας, της Ιταλίας και της Ελλάδας είναι ιδιαίτερα ευάλωτες. Η έρευνα προβλέπει ότι η ξηρασία και οι καύσωνες θα μπορούσαν να καταστήσουν το 90% αυτών των περιοχών ακατάλληλες μέχρι το τέλος του αιώνα. Ενώ η νότια Ευρώπη αντιμετωπίζει προκλήσεις, η άνοδος της θερμοκρασίας έχει μετατρέψει εδάφη στη βόρεια μεριά της ηπείρου σε πολλά υποσχόμενους αμπελώνες.
Με ασβεστώδη εδάφη και ένα δροσερό κλίμα, η Αγγλία έχει γίνει η κινητήρια δύναμη της παραγωγής αφρώδους κρασιού. κρασί
Η οινοποιία της Πολωνίας έχει επίσης απογειωθεί γρήγορα την τελευταία δεκαετία, ενώ η Εσθονία, η Λιθουανία και η Λετονία παράγουν κρασιά που, αν και μέτρια σε ποσότητα, υπονοούν ένα μέλλον όπου η Βόρεια Ευρώπη είναι ένας σοβαρός παίκτης στην παγκόσμια σκηνή.
Και οι Σκανδιναβικές χώρες αφήνουν το στίγμα τους. Στη Νορβηγία, οι Bjørn και Halldis Bergum, που διαχειρίζονται τον βορειότερο εμπορικό αμπελώνα του κόσμου, έχουν δει από πρώτο χέρι τον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής στην οινοποίησή τους.
Με πληροφορίες από τον Οικονομικό Ταχυδρόμο
Διαβάστε ακόμη: Ήρθε η ώρα να διαλέξεις κρασί; Η Σάσα Αγαθαγγελίδου θα σε βοηθήσει
