Η υπερθέρμανση του πλανήτη οδηγεί σε ακραία καιρικά φαινόμενα, που διαταράσσουν την αγροτική παραγωγή. Οι αγρότες σε όλο τον κόσμο προσπαθούν να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα εγκαθιστώντας συστήματα άρδευσης και φυτεύοντας νέες καλλιέργειες ανθεκτικές στην έλλειψη νερού.
Λύσεις μέσω της καινοτομίας και της τεχνολογίας προωθεί το FrontAgNexus, ένα έργο χρηματοδοτούμενο από το Ευρωπαϊκό πρόγραμμα PRIMA. Μέσα από το έργο αναπτύσσονται τεχνολογίες αγροτο-διατροφής με διαφορετικούς βαθμούς πολυπλοκότητας καθώς και climatesmartπρωτότυπα, που ελαχιστοποιούν τις απαιτήσεις σε νερό, γη και ενέργεια.
Αυτές οι πρακτικές απευθύνονται τόσο σε αγροτικές όσο και σε αστικές περιοχές (π.χ., καλλιέργεια σε ταράτσες) και μπορούν να εφαρμοστούν από έμπειρους αλλά και νέους αγρότες.
Το FrontAg Nexus ακολουθεί την WEFE Water-Energy-Food-Ecosystem (Νερό, Ενέργεια, Τροφή, Οικοσύστημα) προσέγγιση. Αφορά τη χρήση ενός συστήματος που δίνει ίση έμφασηστους τέσσερις τομείς (Νερό, Ενέργεια, Τροφή, Οικοσύστημα),ώστε να επιταχύνεται η βιώσιμη, δίκαιη και ανθεκτική κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη για όλους.
Η εφαρμογή τους έχει ξεκινήσεισε πέντε μεσογειακές χώρες (Ιταλία, Ισραήλ, Μαρόκο, Τυνησία, Τουρκία), καθώς και σε μία από τις ξηρότερες χώρες του κόσμου, την Ιορδανία. Το πρόγραμμα προβλέπει 10 καινοτόμες πιλοτικές δράσεις(demonstration cases), ώστε να αντιμετωπιστούν οικλιματικές προκλήσεις στις χώρες αυτές.
Στην ατζέντα του έργου βρίσκεται και η προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της κλιματικής ουδετερότητας, η αύξηση της διαθεσιμότητας θρεπτικών και ασφαλών τροφίμων.
Προβλήματα και αναμενόμενα αποτελέσματα του έργου
Το FrontAg Nexus στοχεύει στους εμπλεκόμενους στον αγροτικό τομέα, καθώς και σε συνεταιρισμούς εντός της αλυσίδας εφοδιασμού που σχετίζονται με τις καινοτόμες πρακτικέςγεωργίας, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τους φορείς λήψης αποφάσεων.
Η υδροπονία, η αεροπονική καλλιέργεια ή η καλλιέργεια εντόμων αξιοποιούν περιορισμένους πόρους, καθώς απαιτούν περιορισμένη καλλιεργήσιμη γη, νερό και ενέργεια και μειώνουν τα απόβλητα. Οι γενικοί στόχοι του FrontAg Nexus είναι να αναδείξει τακοινωνικοοικονομικά και οικολογικάοφέλη της WEFENexusπροσέγγισης σε επίπεδο γεωργικής παραγωγής και πολιτικής στη Μεσόγειο.
Η πρωτοπόρα γεωργία περιλαμβάνει κλιματικά έξυπνες τεχνολογίες, όπως η υδροπονία (δηλαδή, διάφορα συστήματα καλλιέργειας φυτών χωρίς χώμα ή με ελάχιστο χώμα, συχνά κάθετα), η αεροπονική καλλιέργεια(δηλαδή, ο συνδυασμός των ανακυκλούμενων συστημάτων υδατοκαλλιέργειας (RAS) με την υδροπονία), την εκτροφή και την κομποστοποίηση εντόμων. Η ενεργειακή αποδοτικότητα μπορεί να βελτιωθεί μέσω των αγροφωτοβολταϊκών συστημάτων.
Ανάλογα με τις προκλήσεις σε επίπεδο κλίματος και πόρων, που αντιμετωπίζει η κάθε περιοχή αναπτύχθηκαν πιλοτικές δράσειςπου εφαρμόζουν τις προαναφερθείσες γεωργικές καινοτομίες.
Ο κάθε εταίρος του έργου συνεισφέρει μέσω της εξειδίκευσής του, προάγοντας ένα βιώσιμο μέλλον για την περιοχή με βάση τα προβλήματα της.
Συνολικά 10 πιλοτικές δράσεις σε πέντε χώρες της Μεσογείου
Τουρκία
Στην Τουρκία, η υψηλή κατανάλωση ενέργειας και οι εκπομπές CO2 αποτελούν δύο βασικές προκλήσεις για τον αγροτικό τομέα. Η πιλοτική δράση στο χωριό Havran Taşarası αντιμετωπίζει αυτά τα ζητήματα.
Εγκατεστημένος στο χωριό Taşarası, ο εταίρος του έργου EUROSOLAR Türkiye εφαρμόζει ένα πρωτότυπο έργο. Έχει συνδυάσειτις παραδοσιακές αγροτικές τεχνικές με κανοτόνομες βιώσιμες μεθόδους μέσα σε ένα ειδικό θερμοκήπιο.
Στον πυρήνα του έργου βρίσκεται η υδατοκαλλιέργεια (aquaponics), μια τεχνική που συνδυάζει την ιχθυοκαλλιέργεια (υδατοκαλλιέργεια) με την καλλιέργεια φυτών χωρίς χώμα (υδροπονία). Το σύστημα διαθέτει μια εγκατάσταση με βαθύ νερό και δύο χαλικόστρωτα που ανεβοκατεβαίνουν με το νερό (σύστημα άμπωτης και ροής). Αυτή η μέθοδος είναι ιδανική για βιώσιμη ανάπτυξη γιατί εξοικονομεί χώρο και πόρους.
Δίπλα στο θερμοκήπιο, έχει τοποθετηθεί μια μεγάλη δεξαμενή για τα ψάρια και ένα σύστημα φιλτραρίσματος που διατηρεί το νερό καθαρό και τα ψάρια υγιή. Αυτό στη συνέχεια τα φυτά να αναπτυχθούν καλύτερα, επειδή χρησιμοποιούν αυτό το νερό.
Η EUROSOLAR Türkiye προόκειται να ενσωματώσει στην πιλοτική δράση τη χρήση φωτοβολταϊκών πάνελ σε γεωργικές εκτάσεις, επιτρέποντας την παραγωγή καθαρής ενέργειαςγια τη μείωση του ενεργειακού κόστους. Αυτό το αγροφωτοβολταϊκό σύστημα όχι μόνο ενισχύει την γεωργική παραγωγή αλλά και προσφέρει πρόσθετο εισόδημα και ευκαιρίες απασχόλησης στην τοπική κοινότητα.
Ισραήλ
Το Ισραήλ παρουσιάζει μεγάλες γεωργικές προκλήσεις, όπως η έλλειψη νερού και η αναποτελεσματική χρήση γης. Στο SedeBoqer του Πανεπιστημίου Ben-Gurion του Negev (BGU), εφαρμόζεται ένα πιλοτικό σύστημα εκτός δικτύου υδροπονικής αφαλάτωσης στην έρημο. Αυτό το σύστημα περιλαμβάνει ένα θερμοκήπιο με κλειστό κύκλωμα εκτροφής (Recirculating Aquaculture System – RAS)και ένα γειτονικό θερμοκήπιο με κρεβάτια υδροπονικής καλλιέργειας βαθέων υδάτων, επιτυγχάνοντας σχεδόν μηδενική αποβολή νερού και αποβλήτων.
Το έργο περιλαμβάνει επίσης κάθετη υδροπονική αφαλάτωση χρησιμοποιώντας RAS και κάθετη υδροπονική καλλιέργεια. Στόχος είναι τα σχεδόν μηδενικά απόβλητα, με την ενσωμάτωση καινοτόμων μονάδων υδροπονικής αλατούχου νερού LED σε συστήματα ανακυκλούμενης υδατοκαλλιέργειας
Ιταλία
Στην Ιταλία η έλλειψη νερού και οι χαμηλές αποδόσεις καλλιεργειών είναι δύο από τα πιο σοβαρά προβλήματα του παραγωγικού τομέα. Το Salus Space του Πανεπιστημίου της Μπολόνια, ως μία από τις πιλοτικές δράσεις του έργου,αποτελεί παράδειγμα για το πώς οι αστικές περιοχές μπορούν να αναπτυχθούν για πολυλειτουργική χρήση, προωθώντας την κοινωνική ενσωμάτωση και την τοπική παραγωγή.
Ο χώρος περιλαμβάνει κατοικίες για διάφορες ομάδες, εστιατόριο, βιβλιοθήκη, λαχανόκηπο και κοινόχρηστους χώρους για δραστηριότητες. Μέσα σε αυτό, ένα εσωτερικό σύστημα υδροπονικής καλλιέργειας σε κοντέινερ παράγει μανιτάρια, μαρούλια, λάχανα και μικρολαχανικά.
Επιπλέον, το Τμήμα Γεωργικών και Τροφικών Επιστημών και Τεχνολογιών (DISTAL) του Πανεπιστημίου της Μπολόνια, που υλοποιεί τη δεύτερη πιλοτική δράση του έργου στη χώρα, αναπτύσσει απλοποιημένα συστήματα υδροπονικής καλλιέργειας. Αυτά τα συστήματα εστιάζουν στην έρευνα για τη βιωσιμότητα και την κυκλικότητα στην καλλιέργεια, λειτουργώντας ως εκπαιδευτικοί και θεραπευτικοί κήποι για φοιτητές και άτομα με αναπηρία. Ο στόχος είναι να αναδείξουν οικονομικά αποδοτικές γεωργικές τεχνολογίες κατάλληλες για τις χώρες της Μεσογείου.
Ιορδανία
Στην κοιλάδα του Ιορδάνη, ο ερευνητικός σταθμός Deir-Allaτου εταίρου του έργου National Agricultural Research Center (NARC) θα φιλοξενήσει μια πιλοτική δράση που εστιάζει στην υδατοκαλλιέργεια και την εντομοκαλλιέργεια. Η υποδομή του θερμοκηπίου είναι ήδη διαθέσιμη. Με την υποστήριξη του έργου, το μικρό πιλοτικό σύστημα αναμένεται να επεκταθεί μετά από δοκιμές και ανάλυση.
Μαρόκο
Η γεωργία στο Μαρόκο αντιμετωπίζει τις δραματικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στην περιοχή της Βόρειας Αφρικής, ιδιαίτερα της ξηρασίας και της έλλειψης νερού. Η πιλοτική δράση του εταίρου Mohammed VI PolytechnicUniversity (UM6P) στην περιοχή Rhamna αποτελεί μία προσπάθεια για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας στις κλιματικές προκλήσεις.
Το UM6P έχει εγκαταστήσει πιλοτικά υδροπονικά συστήματα και εκπαιδεύει τους αγρότες στις κλιματικά έξυπνες τεχνολογίες για τη βελτίωση των γεωργικών πρακτικών και την προώθηση της αειφορίας
Τυνησία
Στην Τυνησία, ο γεωργικός τομέας αντιμετωπίζει δυσκολίες στην ανακύκλωση θρεπτικών ουσιών και την έλλειψη βιώσιμων πηγών πρωτεΐνης. Η πιλοτική δράση του εταίρου ElBosten Phytagri στοχεύει στην αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων με την κατασκευή θερμοκηπίου με συστήματα υδροπονικής καλλιέργειας. Στόχος αυτής της πρακτικής είναι η μείωση της πίεσης στους πόρους WEFE και η βελτίωση της ασφάλειας τροφίμων, της διατροφικής ευημερίας, των ευκαιριών απασχόλησης και των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων.
Ασφάλεια τροφίμων και διατροφική επάρκεια για όλους
Η ασφάλεια των τροφίμων και η διατροφική επάρκεια απαιτούν δράσεις καινοτομίες και συνεργατική προσέγγιση για ένα βιώσιμο μέλλον για όλους.
Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφτείτε την ιστοσελίδα του έργου: https://frontagnexus.eu/
Disclaimer
This publication reflects the views of the author only. The European Commission and PRIMA Foundation cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
This project (GA n° [2242]) is part of the PRIMA programme supported by the European Union.
